Deur Zukile Majova
Selfs voordat ‘n enkele stem uitgebring is, het onafhanklike kandidate regoor die land Maandag ‘n massiewe oorwinning by die Konstitusionele Hof behaal.
Die hof het die vorige vereiste – dat onafhanklike kandidate eers handtekeninge van duisende voornemende kiesers moet inwin om te kwalifiseer om in die verkiesing mee te ding – ongeldig bevind.
Regter Jody Kollapen het beslis dat die drempel nie meer as 1,000 handtekeninge hoef te wees nie, en dit geld vir alle betrokkenes.
Dit is ‘n groot verbetering vanaf die eerste konsep van die wet, maar bly ‘n groot taak vir kandidate in landelike gebiede met minder bevolkingsdigtheid in vergelyking met stedelike gebiede soos Johannesburg.
Met die verkiesing oor minder as 10 maande, het die hof erken dat daar geen manier is om volkome regverdigheid in die kieswette te bereik nie.
Dit het die Parlement nog 24 maande gegee om met ‘n meer redelike en regverdigbare oplossing vorendag te kom.
Regter Kollapen het gewaarsku dat die toelatingsvereistes vir onafhanklike kandidate hulle nie moet verhinder om deel te neem aan die demokratiese proses nie.
“Ons moet versigtig wees en daarteen waak dat so ‘n vereiste ‘n hindernis vir betwisting word. In werklikheid sal die handtekeningvereiste, as dit onveranderd gelaat word, afbreuk maak aan die enorme belofte wat die nuwe nasie ingelui het deur artikel 19 van die Grondwet volledig en behoorlik te ontsluit en uit te voer.”
Voor die Konstitusionele Hof se beslissing sou ‘n onafhanklike kandidaat van die Oos-Kaap wat ‘n setel in die Nasionale Vergadering wou betwis, ‘n voorafsteun van 11,656 mense vereis het.
Dit is 15% van die 77,713 stemme wat nodig was om ‘n parlementêre kiesafdeling in die Oos-Kaap in die 2019-verkiesing te verseker.
Die vereiste kwotas soos uiteengesit in die Verkiesingswysigingswet het volgens provinsie verskil.
In die Vrystaat was dit 11,314; Gauteng 13,819; KwaZulu-Natal 13,046; Limpopo 11,329; Mpumalanga 11, 924; Noordwes 10,652; Noord-Kaap 10,271; en Wes-Kaap 13,201.
Build One SA (Bosa) stigter Mmusi Maimane, wat die saak voor die hof gebring het, het gesê dit is ‘n belangrike eerste stap na ‘n meer regverdige kiesstelsel.
Maimame het gesê 34 onafhanklikes sal aan die verkiesing deelneem onder die Bosa- sambreel, en bygevoeg dat hy verwag meer sal aansluit.
Op die foto hierbo: SA stembusse
Bron: X
